Jüpiter’in Io’sunun volkanik patlamalarıyla nasıl manyetik bir ‘çekişme’ yaratıyor?

Io’daki volkanik patlamalarla manyetik ‘çekişme’ Jüpiter’in aurora borealis’ini nasıl yaratır?

Jüpiter’in aurora borealis – kutuplarının etrafında dans eden ışıklar – güneş sistemimizde en belirgin olanıdır ve Dünya’nınkinden bin kat daha parlaktır. Şimdi, yeni bir çalışma, bu diğer kutup ışıklarının benzersiz bir kaynaktan geldiğini doğruluyor: uzay lavı.

Jüpiter’in ayı Io, güneş sistemindeki volkanik olarak en aktif dünyadır. Astronom James O’Donoghue, Insider’a verdiği demeçte, 400’den fazla aktif yanardağ, Jüpiter’in yörüngesine düştüğünde ve plazmaya – “elektrik yüklü bir malzemeden oluşan bir çorbaya” dönüştüğü için düzinelerce kilometre yüksekliğe düzenli olarak lav püskürtüyor.

Lava dönüşen bu plazma daha sonra Jüpiter’in onu gezegenin kutuplarına yönlendiren güçlü manyetik alanına süpürülür. Orada, elektrik yüklü parçacıklar atmosferdeki gazlarla etkileşerek aurora ışıklarını oluşturur.

Bu, yirmi yıldır geçerli olan teoriydi.

Japonya Uzay Ajansı’nda dev gezegenlerin üst atmosferlerini inceleyen ancak yeni çalışmada yer almayan O’Donoghue, “Bilim bir şekilde yerleşti” dedi.

NASA’nın Juno misyonu, 2016’da dev gezegene ulaştığında bu teoriyi sorguladı. Jüpiter keşif uzay aracı, kutuplarda elektrik akımı belirtisi bulamadı.

O’Donoghue, “Topluluğumuzda neler olup bittiğini anlamaya çalışmak stresli birkaç yıl oldu” dedi.

Leicester Üniversitesi’nden geçen ay yayınlanan araştırma, orijinal teoriyi doğruluyor ve onu Juno’nun bulgularıyla birleştiriyor. Bilim adamları, Jüpiter’in aurorasının parlaklığını gösteren Hubble Uzay Teleskobu’ndan alınan gözlemleri birleştirdi ve bunları Juno’nun gezegenin manyetik alanı ve içinden geçen elektrik akımları ölçümleriyle karşılaştırdı.

Yeni çalışmayı yöneten Leicester Üniversitesi astronomu Jonathan Nicholls bir basın açıklamasında “Bağlantının ne kadar net olduğunu gördüğümde neredeyse sandalyemden düşüyordum” dedi.

Sonuçlar, Io’nun volkanik patlamaları, Jüpiter’in manyetik alanındaki elektrik akımları ve aurora borealis arasındaki bağlantıyı doğruluyor – ancak Juno’nun ölçümleri, ilk teoriden daha karmaşık bir tablo çiziyor.

Uzay lavı Jüpiter’in etrafında dairesel bir gezintiye çıkıyor

dergisinin Ocak sayısında yayınlanan araştırma Jeofizik Araştırma Dergisi: Uzay FiziğiSüreci, Jüpiter’in manyetik alanı ile Io’nun uzay lav plazması arasındaki bir çekişme olarak tanımlıyor.

Jüpiter’in manyetik alanı ilk başta plazmayı gezegenden uzaklaştırır, ancak malzeme uzaklaştıkça mesafeyi koruyacak kadar hızlı dönemez.

Bunun yerine, Jüpiter’in manyetik alan çizgileri boyunca, Jüpiter’in üst atmosferinden geçerek gezegenin kutuplarına doğru hareket eder.

Üstte: Jüpiter’in “halat çekmesinin” arkasındaki mekanizmanın bir örneği – Jüpiter’in hızlı dönüşü ve uydusu Io’daki volkanlardan kükürt ve oksijen salması tarafından yönlendirilen kesin akım döngüsü.

Diğer yıldızların yörüngesinde dönen diğer gezegenlerin -çoğu Jüpiter’e benzer- kendi auroraları olabilir. Manyetik alanları Jüpiter’inkine benzer şekillerde davranabilir.

Gökbilimciler, güneş sistemimizdeki yedi gezegende aurora borealis’i gözlemlediler. Yaygın görünüyorlar, ancak Jüpiter, kısmen Io’nun volkanları sayesinde son derece güçlü.

Hâlâ Jüpiter ve uydularının etrafında uçmakta olan Juno, bilim insanlarına gezegenin çarpıcı aurora borealis’i hakkında daha fazla bilgi verebilir.

O’Donoghue’nun dediği gibi, Io’nun volkanları ile Jüpiter’in aurorası arasındaki bağlantı “güneş sisteminin en büyüleyici yönlerinden biridir.”

Kaynak: Science Alert

Gökbilimciler ilk EXOMOON’u mu keşfetti? Dünya’nın kabaca üç katı büyüklüğünde gizemli bir nesne, güneş sistemimizin dışında Jüpiter büyüklüğünde bir gezegenin yörüngesinde dönüyor olabilir.

Gökbilimciler ilk EXOMOON’u mu keşfetti? Dünya’nın kabaca üç katı büyüklüğünde gizemli bir nesne, güneş sistemimizin dışında Jüpiter büyüklüğünde bir gezegenin yörüngesinde dönüyor olabilir.

Io’daki volkanik patlamalarla manyetik ‘çekişme’ Jüpiter’in aurora borealis’ini nasıl yaratır?